خانمی ۳۷ ساله با شکایت از بی‌حسی در یک طرف صورتش به مطب پزشک مراجعه کرد. این بی‌حسی که موجب ایجاد تغییرشکل ظاهری فرد بیمار شده و حتی حس چشایی و شنوایی او را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است، سبب نگرانی او از ابتلا به بیماری خطرناکی شده است. این بی‌حسی در حدی است که حتی بیمار قادر به خندیدن نیز نبوده و حتی نمی‌تواند یکی از چشم‌هایش را هم به آسانی باز و بسته کند.
پزشک تشخیص داد که این فرد مبتلا به بیماری فلج عصبی صورت یا فلج بل است. ماهیچه‌های صورت از طریق عصب صورت کنترل می‌شوند. عصب صورت در حفره‌ای در داخل جمجمه جای گرفته است که این حفره درست در ناحیه‌ای در مقابل گوش‌ها قرار دارد. عصب صورت از این قسمت از جمجمه مانند یک بادبزن منشعب شده که هر یک از انشعابات آن به ماهیچه‌ها و عضلات بسیار کوچکی که مسوولیت ایجاد تغییراتی در شکل ظاهری صورت را بر عهده دارند، متصل خواهد شد. هر گونه آسیب وارد شده به این عصب که موجب ایجاد اختلال در عملکرد آن شود، از حرکت ماهیچه‌ها و عضلات صورت نیز جلوگیری به عمل خواهد آورد. چراکه در حقیقت این عصب‌ها هستند که انقباض و آزاد شدن عضلات را تحت کنترل قرار می‌دهند. در چنین شرایطی دیگر فرد قادر به لبخند زدن نیز نبوده و حتی نمی‌تواند چشم‌هایش را به آسانی ببندد. اگرچه عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد اختلال در عملکرد عصب صورت نقش داشته باشند، اما یکی از شایع‌ترین علل بروز این عوارض ابتلا به بیماری فلج عصبی صورت است که در نتیجه التهاب و تورم عصب صورت در محل خروج از قاعده جمجمه ایجاد می‌شود. اگرچه این بیماری یک بیماری شایع است، اما هنوز علت اصلی ایجاد این التهاب و در نتیجه فلج عصبی صورت در نتیجه التهاب عصب صورت شناسایی نشده است. وقتی فرد با چنین پیامدی مواجه می‌شود یک طرف صورتش به طور ناگهانی دچار بی‌حسی یا فلج عصبی می‌شود. برخی از افراد در نخستین روزهای ابتلا به این بیماری در داخل سر و در پشت گوش‌ها یعنی در محل خروج عصب صورت از داخل جمجمه درد خفیفی را نیز احساس می‌کنند که البته پس از گذشت چند روز این درد برطرف خواهد شد. این بیماری حتی می‌تواند حس چشایی یا حتی شنوایی فرد را نیز با مشکل مواجه سازد. دوسوم از افراد مبتلا به این بیماری پس از گذشت چند هفته بدون این که تحت درمان خاصی قرار گیرند بهبودی کامل پیدا می‌کنند. اگرچه تعدادی نیز به طور نسبی بهبود خواهند یافت، اما ۱۰ درصد از این بیماران باید مدت زمانی طولانی را با عوارض ناشی از این بیماری دست و پنجه نرم کنند. به‌رغم این که اغلب بیماران به درمان نیازی نخواهند داشت، اما چنانچه فرد در سن سالمندی به این بیماری مبتلا شود فلج عصبی صورت همه صورت او را درگیر خواهد کرد و چنانچه این عوارض با درد شدیدی همراه باشد لازم است فرد بلافاصله تحت درمان قرار گیرد. بسیاری از متخصصان بر این باورند که این اختلال می‌تواند ناشی از پاسخ یا واکنش بدن به یک ویروس باشد. در نتیجه عفونت ناشی از فعالیت این ویروس، عصب صورت در داخل کانال استخوانی متورم شده و در نتیجه عصب در داخل این کانال تحت فشار قرار گرفته و آسیب می‌بیند. پردنیزون ازجمله داروهایی است که می‌توان از آن برای درمان بیماران مبتلا به فلج بل استفاده کرد. این دارو یک داروی استروئیدی است که التهاب و تورم عصب صورت را کاهش خواهد داد.البته باید توجه داشت که درمان بیماری باید حداکثر تا ۵ روز پس از بروز نخستین نشانه‌های بیماری آغاز شود و در غیر این صورت درمان فرد با موفقیت انجام نخواهد شد. اگرچه احتمال ابتلا به این بیماری در هر گروه سنی وجود دارد، اما ابتلا به این بیماری در فاصله سنی ۲۰ تا ۴۰ سالگی شایع‌تر است.
دکتر هنگامه غفوری‌نیا
